Hiện nay, xảy ra nhiều tình trạng thông tin cá nhân được thu thập, sử dụng mà không được sự cho phép của các cá nhân đó. Gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống, công việc của nhiều người thậm chí có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng. Vậy pháp luật quy định về vấn đề này như thế nào? Bài viết này xin được chia sẻ các thông tin tư vấn pháp luật liên quan.
Nội dung này hiện tại đang được điều chỉnh ở một số văn bản quy phạm pháp luật sau: Hiến pháp 2013, Bộ luật dân sự 2015, Luật tiếp cận thông tin 2016, Luật An toàn thông tin mạng 2015, Luật công nghệ thông tin 2006, Luật Giao dịch điện tử 2005, Bộ luật hình sự 2015, Nghị định 15/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử,…
Phạm vi các quyền cá nhân được bảo vệ và bất khả xâm phạm
Các công ước, tuyên ngôn quốc tế mà Việt Nam là thành viên và các văn bản luật chung của Việt Nam đều quy định về các vấn đề dưới đây của cá nhân là bất khả xâm phạm
Bao gồm:
+ Đời sống riêng tư,
+ Nhà ở,
+ Bí mật thư tín, điện thoại, điện tín, hình thức trao đổi thông tin riêng tư
+ Bí mật cá nhân,
+ Gia đình, bí mật gia đình,
+ Uy tín, danh dự
Thông tin cá nhân là gì?
Khái niệm “Thông tin cá nhân” được đề cập đến trong một số lĩnh vực luật chuyên ngành nhưng với các định nghĩa khác nhau. Nội dung thống nhất chung được đề cập đến trong các định nghĩa về thông tin cá nhân là “thông tin gắn với việc xác định danh tính của một cá nhân cụ thể”.
Tuy nhiên, nếu hiểu logic vấn đề này đi từ luật chung đến luật chuyên ngành thì khái niệm “Thông tin cá nhân” cần được hiểu dưới 2 khía cạnh:
– Nội dung các vấn đề được coi là “thông tin cá nhân”: ngoài các nội dung theo Điều 5, khoản 3 Nghị định 64, còn cần bao hàm cả thông tin về đời sống riêng tư, nhà ở, bí mật cá nhân, thông tin gia đình và bí mật gia định, bí mật thư tín, điện thoại và các hình thức trao đổi thông tin riêng theo cách diễn giải về phạm vi các quyền cá nhân được pháp luật bảo vệ trong VBPLQT và PLQG.
– Hình thức chứa đựng thông tin cá nhân: có thể tham khảo quy định tại Điều 2 Luật tiếp cận thông tin.
Các quy định của pháp luật về cơ bản dù không đưa ra định nghĩa về “thông tin cá nhân” hoặc giải thích các thuật ngữ liên quan, tuy nhiên, đều đề cập đến các nhóm thông tin liên quan đến cá nhân cần được chống lại sự can thiệp tùy tiện hoặc bất hợp pháp của cá nhân/ tổ chức khác.
Quyền của cá nhân đối với các vấn đề được pháp luật bảo vệ
– Được pháp luật bảo vệ trước các hành vi xâm phạm, can thiệp một cách tùy tiện hoặc bất hợp pháp thông tin cá nhân
– Cho phép tổ chức, cá nhân khác sử dụng thông tin cá nhân của mình (Khi thu thập, lưu trữ, sử dụng thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân sẽ phải được người chủ thể thông tin cá nhân đồng ý).
– Yêu cầu tổ chức, cá nhân khác không được phép sử dụng thông tin cá nhân của mình (trừ trường hợp có thỏa thuận trước).
– Yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu tổ chức, cá nhân khác sử dụng thông tin cá nhân của mình gây thiệt hại về vật chất, tinh thần, sức khỏe, tính mạng (nếu có).
Những lưu ý khi thu thập, quản lý, sử dụng thông tin cá nhân khi truyền qua mạng hoặc trong giao dịch điện tử
Việc với việc thu thập sử dụng thông tin cá nhân có truyền dữ liệu qua mạng, hoặc trong giao dịch điện tử thì tổ chức, cá nhân xử lý thông tin sẽ cần tuân thủ việc:
+ Thông báo cho người được thu thập thông tin biết về hình thức, phạm vi, địa điểm của việc thu thập, xử lý và sử dụng thông tin cá nhân
+ Nêu rõ mục đích thu thập và sử dụng thông tin; nếu sử dụng thông tin khác mục ban đầu thì phải được sự đồng ý của chủ thể thông tin cá nhân được thu thập;
+ Không cung cấp, chia sẻ, phát tán thông tin đã thu thập trừ khi được sự đồng ý của chủ thể thông tin cá nhân hoặc yêu cầu của cơ quan NN có thẩm quyền;
+ Áp dụng các biện pháp đảm bảo thông tin cá nhân phù hợp, đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về đảm bảo an toàn thông tin mạng.
Việc không tuân thủ các quy định trong việc thu thập, quản lý, sử dụng thông tin cá nhân sẽ có thể dẫn đến hành vi vi phạm áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy mức độ vi phạm nên cần được cẩn trọng lưu ý.
